WHO၏ A/H1N1 အေမးအေျဖႏွင့္ မ်က္ႏွာဖုံး(Mask) တပ္ဆင္အသုံးျပဳပုံအဆင့္ဆင့္

ကမၻာ့ က်န္းမာေရး အဖြဲ႕(WHO)၏ ဇူလုိင္(၂)ရက္ေန႔ ထုတ္ျပန္ခ်က္ အရ ကမၻာ တဝွမ္းတြင္ A/H1N1 တုပ္ေကြး ေရာဂါ ျဖစ္ပြားေနသူ (၇၇၂၀၁)ဦး႐ွိၿပီး (၃၃၂)ဦး ေသဆုံးခဲ့ၿပီး ျဖစ္သည္။ ကူးစက္မႈ ျမန္ဆန္ လာသည့္ A/H1N1 တုပ္ေကြး ေရာဂါကုိ ကမၻာ့ကပ္ေရာဂါအျဖစ္ WHOမွ ဇြန္(၁၁)ရက္ေန႕တြင္ သတ္မွတ္ခဲ့ၿပီး ထုိေန႕မွာပင္ A/H1N1 ဗုိင္းရပ္စ္ႏွင့္ပတ္သက္သည့္ အေမးအေျဖ က႑တစ္ခုကုိ WHO၏ တရားဝင္ဝက္ဘ္ဆုိက္မွာ ထုတ္ျပန္ခဲ့ပါသည္။ ယခုလက္႐ွိအခ်ိန္တြင္ ျမန္မာႏုိင္ငံ၌လည္း A/H1N1 တုပ္ေကြးကူးစက္ျဖစ္ပြားေနသူ (၁)ဦး႐ွိေၾကာင္း ဓာတ္ခြဲခန္းစမ္းသပ္ခ်က္အရ အတည္ျပဳခဲ့ၿပီးျဖစ္သည္။ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ အိမ္နီးခ်င္းႏိုင္ငံမ်ား အပါအဝင္ အာဆီယံ(၁၀)ႏုိင္ငံလုံးတြင္လည္း A/H1N1 တုပ္ေကြးျဖစ္ပြားေနေၾကာင္း သိရပါသည္။ ထုိအေျခအေနတြင္ က်န္းမာေရးသတိျဖင့္ ဂ႐ုစုိက္ေနထုိင္သင့္ပါသည္။ WHOမွ ဇြန္(၁၁)ရက္ေန႕တြင္ ထုတ္ျပန္ခဲ့သည့္ A/H1N1ႏွင့္ ပတ္သက္ေသာ အေမးအေျဖမ်ားႏွင့္ A/H1N1 တုပ္ေကြး ကူးစက္ျပန္႕ႏွံ႕မႈမွ ကာကြယ္ရန္ မ်က္ႏွာဖုံး(Mask) တပ္ဆင္ အသုံးျပဳပုံ အဆင့္ဆင့္တုိ႕ကုိ PLANET Myanmar ပရိသတ္မ်ားအတြက္ ေဖာ္ျပအပ္ပါသည္။

WHOမွ ဇြန္(၁၁)ရက္ေန႕တြင္ ထုတ္ျပန္ထားသည့္ ေမးခြန္းႏွင့္ အေျဖမ်ား

A/H1N1 ကူးစက္မခံရေအာင္ ဘယ္လုိကာကြယ္ႏုိင္မလဲ ?

A/H1N1 ဗုိင္းရပ္စ္တုပ္ေကြးေရာဂါ အဓိကကူးစက္ျပန္႕ႏွံ႕ပုံမွာ သာမန္ ရာသီတုပ္ေကြးမ်ားကဲ့သုိ႕ပင္ ျဖစ္သည္။ စကားေျပာျခင္း၊ ႏွာေခ်ျခင္း၊ ေခ်ာင္းဆုိးျခင္းတုိ႕မွ အလြယ္တကူ ကူးစက္ႏုိင္သည္။ ေယဘူယ်အားျဖင့္ တုပ္ေကြးျဖစ္ေနသည္ဟု ထင္ရသူမ်ားႏွင့္ နီးနီးကပ္ကပ္ေနျခင္းမွ ေ႐ွာင္ၾကဥ္၍ ကူးစက္မခံရေအာင္ ကာကြယ္ႏုိင္သည္။ ျဖစ္ႏုိင္မည္ဆုိပါက တုပ္ေကြးျဖစ္ေနသည္ဟု သံသယ႐ွိသူမ်ားႏွင့္ ၁မီတာ(၃.၂၈ေပ)အကြာတြင္ ေနႏိုင္ရန္ႀကဳိးစားၿပီး ေအာက္ပါတုိ႕ကုိ ေဆာင္႐ြက္သင့္ပါသည္။

• - ပါးစပ္ႏွင့္ ႏွာေခါင္းကုိ လက္ျဖင့္ထိေတြ႕ျခင္းမွ ေ႐ွာင္ၾကဥ္ျခင္း။
• - လက္ကုိ ဆပ္ျပာသုံး၍ ေရျဖင့္ စင္ၾကယ္စြာေဆးေၾကာျခင္း (သုိ႕မဟုတ္) အရက္ပ်ံပါသည့္ လက္္ေဆးရည္အသုံးျပဳျခင္း။
• - ဖ်ားနာေနသည္ဟု ယူဆရသူမ်ားႏွင့္ နီးကပ္စြာေနထုိင္မႈ မျပဳျခင္း။
• - ျဖစ္ႏုိင္လ်င္ လူစုလူေဝးေနရာမ်ားအတြင္း ေနထုိင္ခ်ိန္ကိုေလွ်ာ့ခ်ျခင္း။
• - မိမိေနထုိင္ရာပတ္ဝန္းက်င္တြင္ ေလဝင္ေလထြက္ ေကာင္းမြန္ေစရန္ ျပဴတင္းေပါက္မ်ား ဖြင့္ထားျခင္း။
• - က်န္းမာေရး အေလ့အထေကာင္းမ်ားျဖစ္သည့္ အိပ္ေရးဝဝ အိပ္စက္ျခင္း၊ အဟာရျပည့္ဝသည့္ အစားအစာမ်ား စားေသာက္ျခင္းႏွင့္ ကုိယ္လက္လႈပ္႐ွားမႈ ျပဳလုပ္ျခင္း။

မ်က္ႏွာဖုံး(Mask)သုံးျခင္းက…? WHOရဲ႕ အႀကံျပဳခ်က္က…?

• - ေနေကာင္းလ်င္ မ်က္ႏွာဖုံး(Mask) တပ္ဆင္ထားစရာ မလုိပါ။
• - ေနမေကာင္းျဖစ္ေနသူကုိ ျပဳစုရသူဆုိပါက ထုိသူႏွင့္အနီးကပ္ ေနထုိင္ရသည့္အခါတြင္ မ်က္ႏွာဖုံး(Mask) တပ္ဆင္ထားသင့္ၿပီး ျပဳစုေစာင့္ေ႐ွာက္မႈၿပီးပါက မ်က္ႏွာဖုံး(Mask)ကုိ ခ်က္ခ်င္းခၽြတ္ပစ္ကာ လက္ႏွစ္ဖက္ကုိ စင္ၾကယ္စြာ ေဆးေၾကာရမည္။
• - ေနမေကာင္းျဖစ္ေနစဥ္ ခရီးသြားရသည့္အခါျဖစ္ေစ၊ အနီးအနားတြင္ အျခားသူမ်ား ႐ွိေနသည့္အခါျဖစ္ေစ မ်က္ႏွာဖုံး(Mask)တပ္ဆင္၍ ပါးစပ္ႏွင့္ ႏွာေခါင္းကုိ ဖုံးအုပ္ထားပါ။ မ်က္ႏွာဖုံး(Mask)ကုိ မွန္ကန္စြာ တပ္ဆင္ရန္လုိအပ္သည္။

A/H1N1 ဗုိင္းရပ္စ္ကူးစက္ခံေနသည္ကုိ မည္သုိ႕သိႏုိင္မလဲ ?

• - ရာသီတုပ္ေကြးႏွင့္ A/H1N1 ဗုိင္းရပ္စ္တုပ္ေကြးတုိ႕ကုိ ေဆးပညာ အကူအညီမပါပဲ မခြဲျခားႏုိင္ပါ။
• - ကုိယ္ပူျခင္း၊ ေခ်ာင္းဆုိးျခင္း၊ ေခါင္းကုိက္ျခင္း၊ ကုိယ္လက္ကုိက္ခဲျခင္း၊ လည္ေခ်ာင္းနာျခင္းႏွင့္ ႏွာရည္က်ျခင္း လကၡဏာမ်ားမွာ တုပ္ေကြးႏွစ္မ်ဳိးစလုံးတြင္ အတူတူပင္ျဖစ္သည္။
• - သက္ဆုိင္ရာ က်န္းမာေရးဝန္ထမ္းမ်ားသာလွ်င္ A/H1N1 ဗုိင္းရပ္စ္တုပ္ေကြး ဟုတ္ မဟုတ္ အတည္ျပဳႏုိင္မည္။

ဖ်ားနာေနၿပီဟုယူဆလ်င္ ဘာလုပ္သင့္သလဲ ?

ေနထုိင္မေကာင္းျဖစ္ကာ ကုိယ္ပူ၊ ေခ်ာင္းဆုိး၊ လည္ေခ်ာင္းနာေနပါက

• - ေက်ာင္း၊ အလုပ္မသြားပဲ လူစုလူေဝးမွ ေ႐ွာင္ၾကဥ္ကာ အိမ္မွာေနပါ။
• - အရည္မ်ားမ်ားေသာက္ၿပီး အနားယူပါ။
• - ေခ်ာင္းဆုိး၊ ႏွာေခ်ပါက ပါးစပ္ႏွင့္ ႏွာေခါင္းကုိ ဖုံးအုပ္ပါ၊ တစ္႐ႈးစကၠဴသုံးပါက ေသခ်ာစြာစြန္႕ပစ္ပါ၊ ၿပီးလ်င္ လက္ကုိ ဆပ္ျပာသုံး၍ ေရျဖင့္ စင္ၾကယ္စြာေဆးေၾကာပါ (သုိ႕မဟုတ္) အရက္ပ်ံပါသည့္ လက္္ေဆးရည္ျဖင့္ ေဆးေၾကာပါ။
• - ေခ်ာင္းဆုိး၊ ႏွာေခ်သည့္အခါ ပါးစပ္ႏွင့္ ႏွာေခါင္းကုိ ဖုံးအုပ္စရာ အနီးအနားတြင္ မ႐ွိပါက ပါးစပ္ႏွင့္ ႏွာေခါင္းကုိ လက္ေမာင္းျဖင့္အပ္ၿပီး တတ္ႏိုင္သမွ် ဖုံးအုပ္ပါ။
• - လူအမ်ား႐ွိရာသုိ႕သြားလ်င္ မ်က္ႏွာဖုံး(Mask) မွန္ကန္စြာ တပ္ဆင္အသုံးျပဳပါ။
• - မိသားစုႏွင့္ မိတ္ေဆြသူငယ္ခ်င္းမ်ားကုိ မိမိဖ်ားနာေနေၾကာင္း အသိေပးၿပီး အျခားသူမ်ားႏွင့္ ေတြ႕ဆုံျခင္းမွ ေ႐ွာင္ၾကဥ္ပါ။
• - နားလည္တတ္ကၽြမ္းသည့္ ဆရာဝန္ႏွင့္ ဆက္သြယ္တုိင္ပင္ကာ ေဆးစစ္ကုသမႈ ခံယူပါ။

အကယ္၍ တုပ္ေကြးျဖစ္ခဲ့လ်င္ ပဋိဇီဝေဆးေသာက္သင့္ပါသလား ?

• - ဆရာဝန္ၫႊန္ၾကားသည့္ ေဆးမ်ားကုိသာ ေသာက္သင့္သည္။ မိမိဘာသာ ေဆးဝယ္ေသာက္ျခင္းကုိ ေ႐ွာင္ၾကဥ္ပါ။
• တုပ္ေကြးျဖစ္သည့္ မိခင္မ်ား ကေလးႏို႕တုိက္ႏုိင္ပါသလား ?
• - ဆရာဝန္ ၫႊန္ၾကားမွသာ ကေလးႏုိ႕တုိက္ျခင္းကုိ ရပ္ပါ။ ထုိသုိ႕မဟုတ္ပါက ကေလးကုိ ႏုိ႕တုိက္ႏုိင္ပါသည္။ မိခင္ႏို႕တုိက္ျခင္းျဖင့္ ကေလး၏ ကုိယ္ခံစြမ္းအား တုိးတက္ေစပါမည္။

မည္သည့္အခ်ိန္တြင္ ေဆးကုသမႈ ခံယူသင့္ၿပီလဲ ?

• - သုံးရက္ဆက္တုိက္ ကုိယ္ပူခ်ိန္တက္ေနၿပီး အသက္႐ူရ ခက္ခဲလာျခင္း၊ ကေလးငယ္မ်ားအေနျဖင့္ ကုိယ္ပူမက်ပဲ အသက္႐ူႏႈန္းျမန္ျခင္းတုိ႕ ျဖစ္လာပါက နီးစပ္ရာ ေဆး႐ုံ၊ ေဆးခန္းသုိ႕ သြားသင့္သည္။
• - အိမ္မွာဆုိလ်င္လည္း အရည္မ်ားမ်ားေသာက္၍ အနားယူကာ အကုိက္အခဲေပ်ာက္ေဆး ေသာက္ပါ။ အိပ္ေရးဝဝ အိပ္ျခင္းျဖင့္လည္း အမ်ားစုမွာ ျပန္လည္သက္သာလာႏိုင္သည္။ ကေလးငယ္မ်ားအတြက္ Aspirin မပါဝင္ေသာ အကုိက္အခဲ ေပ်ာက္ေဆးမ်ား တုိက္ႏုိင္ပါသည္။

တုပ္ေကြးျဖစ္ေသာ္လည္း သက္ေသာင့္သက္သာ ႐ွိေနပါက လုပ္ငန္းခြင္သုိ႕ သြားသင့္ပါသလား ?

• - မသြားသင့္ပါ။ တုပ္ေကြးျဖစ္ၿပီဆုိပါက ေရာဂါလကၡဏာ မေပ်ာက္မခ်င္း လုပ္ငန္းခြင္သုိ႕ မသြားပဲ အိမ္မွာသာ နားေနသင့္သည္။

ခရီးသြားႏုိင္မလား ?

ေနထုိင္မေကာင္းျဖစ္ေနၿပီး တုပ္ေကြးလကၡဏာမ်ား ခံစားေနရပါက ခရီးမသြားသင့္ပါ။ မိမိဘာသာ တုပ္ေကြးျဖစ္ေနၿပီဟု သံသယ႐ွိလ်င္ နားလည္တတ္ကၽြမ္းသည့္ ဆရာဝန္ႏွင့္ ေတြ႕ဆုံၿပီး က်န္းမာေရးစစ္ေဆးသင့္သည္။

မ်က္ႏွာဖုံး(Mask)တပ္ဆင္အသုံးျပဳပုံအဆင့္ဆင့္
(၁) လက္ႏွစ္ဖက္ကုိ ဆပ္ျပာႏွင့္ စင္ၾကယ္စြာ ေဆးေၾကာၿပီးမွသာ မ်က္ႏွာဖုံး(Mask)ကုိ ကုိင္တြယ္ပါ။

(၂) မ်က္ႏွာဖုံး(Mask)မ်ားတြင္ တံဆိပ္အသီးသီး႐ွိတတ္ပါတယ္။ တံဆိပ္အမ်ဳိးအစားအလုိက္ ၫႊန္ၾကားခ်က္မ်ားကုိ လုိက္နာပါ။ ဝတ္ဆင္ၿပီးသား (သုိ႕မဟုတ္) ပါကင္အိတ္ထဲမွ ထုတ္ထားၿပီးသား မ်က္ႏွာဖုံး(Mask)ကုိ မဝတ္ဆင္သင့္ပါ။ တစ္ႀကိမ္စီအတြက္ မ်က္ႏွာဖုံး(Mask)အသစ္တစ္ခုစီ သုံးသင့္ပါတယ္။

(၃) မ်က္ႏွာဖုံး(Mask)ကုိ သန္႕စင္ၿပီးသား လက္ျဖင့္ ကုိင္တြယ္၍ မ်က္ႏွာတြင္ တပ္ဆင္ပါ။ မ်က္ႏွာဖုံး(Mask)မွာ႐ွိတဲ့ သတၱဳေခ်ာင္းေလး ပါဝင္တဲ့အပုိင္းကုိ ႏွာေခါင္းေပၚမွာ ထားရပါမယ္။ ထုိ႕သတၱဳေခ်ာင္းေလးကုိ ႏွာေခါင္းႏွင့္ အလုိက္သင့္ျဖစ္သြားေအာင္ အနည္းငယ္ဖိေကြးေပးလုိက္ပါ။ သတၱဳေခ်ာင္းပါတဲ့ အပိုင္းကုိ ႏွာေခါင္းေပၚမွာထားၿပီး တပ္ဆင္ဖုိ႕ အေရးႀကီးပါတယ္။ ထုိသုိ႕မဟုတ္ပါက ႏွာေခါင္းအေပၚဘက္ပုိင္းမွာ ေလဝင္ေပါက္ထားသလုိ ျဖစ္ေနၿပီး ကာကြယ္မႈ မထိေရာက္ႏုိင္ပါဘူး။

(၄) မ်က္ႏွာဖုံး(Mask)မွာပါတဲ့ သေရကြင္းႀကဳိးကုိသုံးၿပီး မ်က္ႏွာဖုံး(Mask)ကုိ မ်က္ႏွာေပၚမွာ ၿမဲေအာင္ျပဳလုပ္ပါ။ သေရးကြင္းႀကဳိးကုိ မတင္းမေလ်ာ့ အေနအထားျဖင့္ တပ္ဆင္ပါ။ သေရးကြင္းႀကဳိး တပ္ဆင္ၿပီးခ်ိန္တြင္ သင့္ရဲ႕ ပါးစပ္၊ ႏွာေခါင္း အပါအဝင္ ေမးေစ့ကုိပါ မ်က္ႏွာဖုံး(Mask)ျဖင့္ ဖုံးအုပ္ထားၿပီး ျဖစ္ရပါမယ္။

(၅) တကယ္လုိ႕ မ်က္ႏွာဖုံး(Mask)ကုိ အေနအထား ျပင္ခ်င္မယ္ဆုိရင္ လက္ကုိ စင္ၾကယ္ေအာင္ အရင္ေဆးေၾကာပါ။ မ်က္ႏွာဖုံး(Mask)ကုိ တပ္ဆင္ထားၿပီသည္ႏွင့္ မခၽြတ္မခ်င္း လက္ျဖင့္ ထိေတြ႕ကုိင္တြယ္မႈ မျပဳပါနဲ႕။ အေၾကာင္းတစ္ခုခုေၾကာင့္ မ်က္ႏွာဖုံး(Mask)ကုိ ခၽြတ္ရမယ္၊ ကုိင္တြယ္ရမယ္ဆုိရင္ လက္ကုိ စင္ၾကယ္စြာ အရင္ေဆးေၾကာဖုိ႕ လုိပါတယ္။ မ်က္ႏွာဖုံး(Mask)ကုိ ခၽြတ္မယ္ဆုိရင္ မ်က္ႏွာဖုံး(Mask)ရဲ႕ အျပင္ဘက္ကေန ကုိင္တြယ္ျခင္း မျပဳရပါ။ အတြင္းဘက္ပုိင္းကေနသာ သေရးကြင္းႀကဳိးကုိ အသုံးျပဳၿပီး ခၽြတ္ယူပါ။ မ်က္ႏွာဖုံး(Mask) ခၽြတ္ၿပီးသည္ႏွင့္ လက္ကုိ စင္ၾကယ္စြာ ေဆးေၾကာပါ။

(၆) အသုံးျပဳၿပီးတဲ့ မ်က္ႏွာဖုံး(Mask)ကုိ ပလတ္စတစ္အိတ္တြင္းထည့္ၿပီး ေသခ်ာစြာခ်ည္ေႏွာင္၍ စြန္႕ပစ္ပါ။ ထုိ႕ေနာက္ လက္ကုိ စင္ၾကယ္စြာေဆးၾကာပါ။

Source: WHO, eHow, ပလက္နက္