ေက်ာ္သိခၤ | ဒီဇင္ဘာ ၂၇
ကမၻာ့စီးပြားေရ အၾကပ္အတည္းက မေလး႐ွားႏုိင္ငံကိုလည္း ရိုက္ခတ္လာတဲ့အတြက္ေၾကာင့္ မေလးရွား ႏုိင္ငံသားေတြလည္း အလုပ္ျပဳတ္သူကျပဳတ္၊ အလုပ္ရွာေနသူေတြကရွာနဲ႔ ေတာ္ေတာ္ကို ေသာင္းကနင္း ျဖစ္ေနပါတယ္။ ဒီၾကားထဲမွာ အဆိုးဆံုးကေတာ့ မေလးရွားမွာ တရား၀င္၊ ေရာ တရားမ၀င္ပါ လာေရာက္ အလုပ္လုပ္ကိုင္ေနၾကတဲ့ ဗမာအပါအ၀င္၊ နီေပါ၊ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္၊ ဖိလစ္ပိုင္ နဲ႔ အင္ဒိုနီးရွား အလုပ္သမားေတြပါဘဲ။
မေလးမွာ တရားမ၀င္ ႏုိင္ငံျခားသားအလုပ္သမား ဖမ္းဆီးေရးအဖြဲ႔ ေရလာ (RELA) ဆိုတာရွိပါတယ္။ ခါတိုင္းဆို RELA ေတြက စေန၊ တနဂၤေႏြ ဆိုရင္ လူစည္ကားရာဘူတာရံု၊ ကားဂိတ္စတဲ့ ေနရာေတြမွာ စေနေန႔ ညေန ၃ နာရီေလာက္ဆို စဖမ္းေနၿပီ။ တနဂၤေႏြေန႔ေတြ လိုမ်ိဳးဆိုရင္ လမ္းေၾကာင္းေပၚေျပးေနတဲ့ လိုင္းကားေတြကို ပိတ္ဆို႔ၿပီး၊ ကားေပၚက လူေတြကို အကုန္ဆင္းခုိင္း၊ မွတ္ပံုတင္ကဒ္ စစ္တာတို႔၊ ႏုိင္ငံျခားသားဆိုရင္ ပတ္စ္ပို႔ ပါ၊ မပါ စစ္တာတို႔ လုပ္ပါတယ္။
အခုက်ေတာ့ တရားမ၀င္ႏုိင္ငံျခားသားေတြကိုဖမ္းတာ RELA တစ္ဖြဲ႔တည္း မဟုတ္ေတာ့ပါဘူး။ DBKL လို႔ေခၚတဲ့ စည္ပင္သာယာ ကားလာရင္ အလုပ္သမားေတြ ၀ရုန္းသုန္းကား ေျပးၾကရပါတယ္။ စည္ပင္သာယာ ၀န္ထမ္းေတြကပါ ႏုိင္ငံျခားသား အလုပ္သမားေတြကို ေတြ႔ရင္ စစ္ေဆးေမးျမန္းၿပီး၊ အမွန္အကန္မဟုတ္လွ်င္ ရဲေခၚၿပီး၊ ရဲလက္ထဲအပ္သည္။ အခုျဖစ္ပ်က္ေနတဲ့ အေျခအေနေတြနဲ႔ ပက္သက္ၿပီး မေလးရွား အလုပ္သမား တစ္ခ်ိဳ႕ရဲ႕ ေျပာျပခ်က္ေတြကို ေအာက္မွာ ဖတ္ရႈႏုိင္ပါတယ္။
"က်ေနာ္တို႔မွာ ဟိုတုန္းက RELA ဘဲေၾကာက္ရတယ္။ အခုဆိုရင္ စည္ပင္ကား လာတာနဲ႔ေတာင္ က်ေနာ္တို႔ ပတ္ၿပီးေျပးေနရတယ္။ ေနာက္ၿပီး အလုပ္ကလည္း မရွိေတာ့ဘူး။ အခု အလုပ္အသစ္တစ္ခု ထပ္ရွာေနရတယ္။ အရင္လုိ အလုပ္ရဖို႔က မလြယ္ေတာ့ဘူး။ မေလးအစိုးရက အလုပ္ရွင္ေတြကို ေျပာထားတယ္။ တရားမ၀င္ အလုပ္သမားေတြကို အလုပ္ခန္႔ရင္ သူတို႔ ရဲ႕ လုပ္ငန္းလိုင္စင္ေတြပါ သိမ္းပစ္မယ္ေျပာထားေတာ့၊ အလုပ္ရွင္ေတြ ကပါ က်ေနာ္တို႔ကို အလုပ္မခန္႔ရဲဘူး"
ကိုေဇာ္သိန္း (ဂ်ိဳဟိုးဘာရူး နယ္ေျမ)
"ဟာ.. အစ္ကိုကလည္း တရားမ၀င္ အလုပ္လုပ္တဲ့ သူေတြမေျပာနဲ႔ က်ေနာ္တို႔ ပတ္စ္ပို႔၊ အလုပ္ပါမစ္ သမားေတြေတာင္ လြယ္တာ မဟုတ္ဘူး။ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ား အလုပ္ျပဳတ္တယ္။ တစ္ခ်ိဳ႕ဆို စက္ရံုက ျမန္မာျပည္ျပန္ပို႔မယ္ ေျပာလို႔၊ ၾကားၾကားခ်င္း ထြက္ေျပး ၾကတယ္။ ပတ္စ္ပို႔ကေတာ့ သူေ႒းလက္ထဲမွာ က်န္ခဲ့တာေပါ့။ ျမန္မာျပည္ျပန္လည္း ဘာထူးတာမို႔လို႔လဲ။ ဒီမွာဒုကၡေတာ္ေတာ္ကို ေရာက္ေနတယ္။ ျမန္မာျပည္ျပန္သြားလည္း ထြက္လာတာ အရင္းေတာင္ မေက်ေသးဘူး။ ျပန္ရမယ္ဆိုရင္ ကိုယ့္ဘက္က အရံႈးခ်ည္းဘဲ။ ဟိုေရာက္ရင္ လည္း ဟိုမွာက တစ္လ ေလး၊ ငါးေသာင္းေလာက္နဲ႔ ရန္ကုန္မွာဆို သြားလာတဲ့ စရိတ္နဲ႔ ဘာမွ လုပ္လို႔မရဘူး။ ဗမာျပည္ကိုေတာ့ မျပန္ခ်င္ဘူး။ ဘာဆက္လုပ္မလဲ တစ္ခုခုေတာ့ စဥ္းစားေနတုန္း။"
ကိုေသာင္းထြန္း (ပီနန္- ဖိနပ္စက္ရံု)
"ၿပီးခဲ့တဲ့ ညကတင္ ဒီမွာ ေအာ္ပရာစီ (operation) ၀င္သြားတယ္။ ဆိုင္ေတြထဲမွာ အလုပ္လုပ္တဲ့ သူေတြကို ၀င္ဆြဲတာ။ က်ေနာ့္ အခန္းမွာေနေနတဲ့ ေကာင္ေလး သံုးေယာက္ပါသြားတယ္။ က်ေနာ္ကေတာ့ လြတ္သြားတယ္။ အခုသူတို႔ကို ရဲစခန္းမွာ တျခားသူေတြနဲ႔ အတူခ်ဳပ္ထားတယ္။ သူတို႔ကေတာ့ ယူအင္န္ ကဒ္ ကိုင္ထားတယ္။ ဒါေပမယ့္ ယူအင္န္ က လိုက္လည္း ရဲက ျပန္မလႊတ္ဘူး။ မေလး အစိုးရ နဲ႔ ယူအင္န္ နဲ႔က အေစးမကပ္ဘူး။ အခု အဖမ္းခံထားရတဲ့သူေတြကို ေထာင္ထဲကို ထည့္မွာ။ သူတို႔ကို မေလး- ထိုင္းနယ္စပ္ကို သြားပစ္ေတာ့မွ က်ေနာ္တို႔ ပိုက္ဆံေတြ စုေပါင္းၿပီး ပြဲစားကို ပိုက္ဆံေပးၿပီး၊ သူတို႔ကို သြားေခၚခိုင္းရမွာ။ ျဖစ္ခ်င္ေတာ့ အလုပ္မေကာင္းတဲ့ အခ်ိန္က်မွ ဒီလိုျဖစ္ေတာ့၊ က်ေနာ္တို႔လည္း ပိုက္ဆံသိပ္မလိုက္ႏုိင္ဘူးေပါ့။ ဒါေပမယ့္ တစ္ခုခုေတာ့ လုပ္ရမွာေပါ့။"
ကိုေအးမင္း (အေလာ့စတား နယ္ေျမ)
"က်ေနာ္တို႔ ခါတိုင္းလို ၿမိဳ႕ထဲေတာင္ သိပ္မသြားရဲေတာ့ဘူး။ ဘာျဖစ္လို႔လဲဆိုေတာ့ အရင္ကဆို လမ္းမွာ ကားေတြကို ပိတ္ၿပီး ဖမ္းေနတယ္လို႔ ၾကားရင္၊ က်ေနာ္တို႔က ရထားစီးသြားတာကိုး။ အခုဆို ဟိုတစ္ေလာက ရထားဘူးတာေတြကေန RELA ေတြေရာ၊ တစ္ျခား အာဏာပိုင္ေတြပါ တက္လာၿပီး ရထားေပၚမွာ ရွိသမွ်လူေတြကို မွတ္ပံုတင္လိုက္စစ္တယ္။ အေထာက္အထားတစ္ခုခု မျပႏုိင္တဲ့သူေတြကို ေနာက္ဘူတာ ေရာက္ရင္ အကုန္ဆင္းခိုင္းၿပီး ဘူတာနားမွာ အသင့္ ခ်ထားတဲ့ ထရပ္ကားေတြနဲ႔ ေခၚသြားတာ။ အမ်ားႀကီးဘဲ။ ဘယ္လို ေရွာင္သြားသြား မလြတ္ေတာ့ဘူး။"
ကိုသန္းေဇာ္ (ဆာဒန္း နယ္ေျမ)
အဲဒါေတြကေတာ့ မေလးမွာ ရွိတဲ့ ဗမာ အလုပ္သမားေတြရဲ႕ အေျခအေနနဲ႔ ပက္သက္ၿပီးေတာ့ အလုပ္သမား တစ္ခ်ိဳ႕ကို ဆက္သြယ္ ေမးျမန္းထားတာျဖစ္ပါတယ္။ မေလးႏုိင္ငံမွာ အလုပ္လုပ္ေနၾကတဲ့ ျမန္မာအလုပ္သမား ေျခာက္သိန္းေက်ာ္ အနက္ ထက္၀က္နီးပါးဟာ တရားမ၀င္ အလုပ္လုပ္ကိုင္ ေနၾကသူေတြ ျဖစ္ပါတယ္။ အခုလို စီးပြားေရးအႀကပ္အတည္း ရင္ဆိုင္ေနရခ်ိန္မွာ အလုပ္ရွင္ေတြဘက္က စာနာမႈနဲ႔ အလုပ္ခန္႔တာမ်ိဳးေတြ ရွိေပမယ့္၊ မေလးအစိုးရရဲ႕ တရားမ၀င္အလုပ္သမားေတြကို အလုပ္ေပးတာကို ကန္႔ကြက္မႈေတြ လုပ္လာ တာေၾကာင့္ ဘယ္သူမွ အလုပ္မခန္႔ရဲပါဘူး။ သို႔ေသာ္ျမန္မာအလုပ္သမားမ်ားအေနႏွင့္ ငါးေယာက္စုၿပီး ေနထိုင္တဲ့ အုပ္စုမွ ႏွစ္ေယာက္က အလုပ္မရွိလွ်င္ က်န္တဲ့ သံုးေယာက္မွာရွိတဲ့ ၀င္ေငြေလးနဲ႔ မွ်တၿပီး စားေသာက္ ၾကတာေၾကာင့္ တစ္ျခားႏုိင္ငံသားေတြႏွင့္ စာလွ်င္ ေတာ္ေသးသည္ဟု ဆိုရမည္။ တစ္ျခား ႏုိင္ငံသားေတြ ႏွင့္ စာလွ်င္ ျမန္မာလူမ်ိဳး အခ်င္းခ်င္း ရိုင္းပင္းကူညီသည့္ စိတ္ဓာတ္ေၾကာင့္ အေရးႀကံဳလွ်င္၊ ဒုကၡကို မွ်ေ၀ခံစားၾကတာလည္း ရွိသည္။
တစ္ျခားႏုိင္ငံသားမ်ားထက္ ဆိုးသည့္အခ်က္က ျမန္မာႏုိင္ငံသားမ်ား ျမန္မာျပည္ကို ျပန္သြားလွ်င္ အေျခအေန က ႏူရာ၀ဲစြဲ၊ လဲရာသူခိုးေထာင္း သလိုျဖစ္မည္။ ျပန္လွ်င္လည္း ဒုကၡ၊ မျပန္ဘဲ ေနလွ်င္လည္း၊ အဖမ္းအဆီး ေတြၾကားက အလုပ္လုပ္ေနၾကရ။ မေလးရွားမွာ တရားမ၀င္ အလုပ္လုပ္ရသည္က ေထာင္ ႏႈတ္ခမ္း၀ မွာ အလုပ္လုပ္ေနၾကသည့္ အေျခအေန။ တစ္ခ်ိဳ႕ကလည္း ျမန္မာျပည္ က ေအးဂ်င့္ အဆက္အသြယ္ ႏွင့္ ထြက္လာတာ တစ္လဘဲရွိေသးေၾကာင္း၊ ဒီေရာက္ေတာ့မွ အလုပ္ရွင္က အလုပ္မေပး ႏိုင္ေတာ့၍ တစ္လအတြင္း over-stayed ျဖစ္သြားေၾကာင္း၊ ထိုအခါ ေအးဂ်င့္ကို ဆက္သြယ္ေတာ့လည္း၊ ေအးဂ်င့္က ဖုန္းမကိုင္ေၾကာင္း၊ မေလးရွားကို ေရာက္ေရာက္ခ်င္းပင္ အို (overstayed) သြားေၾကာင္း ေျပာပါသည္။
ကမၻာ့စီးပြားေရ အၾကပ္အတည္းက မေလး႐ွားႏုိင္ငံကိုလည္း ရိုက္ခတ္လာတဲ့အတြက္ေၾကာင့္ မေလးရွား ႏုိင္ငံသားေတြလည္း အလုပ္ျပဳတ္သူကျပဳတ္၊ အလုပ္ရွာေနသူေတြကရွာနဲ႔ ေတာ္ေတာ္ကို ေသာင္းကနင္း ျဖစ္ေနပါတယ္။ ဒီၾကားထဲမွာ အဆိုးဆံုးကေတာ့ မေလးရွားမွာ တရား၀င္၊ ေရာ တရားမ၀င္ပါ လာေရာက္ အလုပ္လုပ္ကိုင္ေနၾကတဲ့ ဗမာအပါအ၀င္၊ နီေပါ၊ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္၊ ဖိလစ္ပိုင္ နဲ႔ အင္ဒိုနီးရွား အလုပ္သမားေတြပါဘဲ။
မေလးမွာ တရားမ၀င္ ႏုိင္ငံျခားသားအလုပ္သမား ဖမ္းဆီးေရးအဖြဲ႔ ေရလာ (RELA) ဆိုတာရွိပါတယ္။ ခါတိုင္းဆို RELA ေတြက စေန၊ တနဂၤေႏြ ဆိုရင္ လူစည္ကားရာဘူတာရံု၊ ကားဂိတ္စတဲ့ ေနရာေတြမွာ စေနေန႔ ညေန ၃ နာရီေလာက္ဆို စဖမ္းေနၿပီ။ တနဂၤေႏြေန႔ေတြ လိုမ်ိဳးဆိုရင္ လမ္းေၾကာင္းေပၚေျပးေနတဲ့ လိုင္းကားေတြကို ပိတ္ဆို႔ၿပီး၊ ကားေပၚက လူေတြကို အကုန္ဆင္းခုိင္း၊ မွတ္ပံုတင္ကဒ္ စစ္တာတို႔၊ ႏုိင္ငံျခားသားဆိုရင္ ပတ္စ္ပို႔ ပါ၊ မပါ စစ္တာတို႔ လုပ္ပါတယ္။
အခုက်ေတာ့ တရားမ၀င္ႏုိင္ငံျခားသားေတြကိုဖမ္းတာ RELA တစ္ဖြဲ႔တည္း မဟုတ္ေတာ့ပါဘူး။ DBKL လို႔ေခၚတဲ့ စည္ပင္သာယာ ကားလာရင္ အလုပ္သမားေတြ ၀ရုန္းသုန္းကား ေျပးၾကရပါတယ္။ စည္ပင္သာယာ ၀န္ထမ္းေတြကပါ ႏုိင္ငံျခားသား အလုပ္သမားေတြကို ေတြ႔ရင္ စစ္ေဆးေမးျမန္းၿပီး၊ အမွန္အကန္မဟုတ္လွ်င္ ရဲေခၚၿပီး၊ ရဲလက္ထဲအပ္သည္။ အခုျဖစ္ပ်က္ေနတဲ့ အေျခအေနေတြနဲ႔ ပက္သက္ၿပီး မေလးရွား အလုပ္သမား တစ္ခ်ိဳ႕ရဲ႕ ေျပာျပခ်က္ေတြကို ေအာက္မွာ ဖတ္ရႈႏုိင္ပါတယ္။
"က်ေနာ္တို႔မွာ ဟိုတုန္းက RELA ဘဲေၾကာက္ရတယ္။ အခုဆိုရင္ စည္ပင္ကား လာတာနဲ႔ေတာင္ က်ေနာ္တို႔ ပတ္ၿပီးေျပးေနရတယ္။ ေနာက္ၿပီး အလုပ္ကလည္း မရွိေတာ့ဘူး။ အခု အလုပ္အသစ္တစ္ခု ထပ္ရွာေနရတယ္။ အရင္လုိ အလုပ္ရဖို႔က မလြယ္ေတာ့ဘူး။ မေလးအစိုးရက အလုပ္ရွင္ေတြကို ေျပာထားတယ္။ တရားမ၀င္ အလုပ္သမားေတြကို အလုပ္ခန္႔ရင္ သူတို႔ ရဲ႕ လုပ္ငန္းလိုင္စင္ေတြပါ သိမ္းပစ္မယ္ေျပာထားေတာ့၊ အလုပ္ရွင္ေတြ ကပါ က်ေနာ္တို႔ကို အလုပ္မခန္႔ရဲဘူး"
"ဟာ.. အစ္ကိုကလည္း တရားမ၀င္ အလုပ္လုပ္တဲ့ သူေတြမေျပာနဲ႔ က်ေနာ္တို႔ ပတ္စ္ပို႔၊ အလုပ္ပါမစ္ သမားေတြေတာင္ လြယ္တာ မဟုတ္ဘူး။ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ား အလုပ္ျပဳတ္တယ္။ တစ္ခ်ိဳ႕ဆို စက္ရံုက ျမန္မာျပည္ျပန္ပို႔မယ္ ေျပာလို႔၊ ၾကားၾကားခ်င္း ထြက္ေျပး ၾကတယ္။ ပတ္စ္ပို႔ကေတာ့ သူေ႒းလက္ထဲမွာ က်န္ခဲ့တာေပါ့။ ျမန္မာျပည္ျပန္လည္း ဘာထူးတာမို႔လို႔လဲ။ ဒီမွာဒုကၡေတာ္ေတာ္ကို ေရာက္ေနတယ္။ ျမန္မာျပည္ျပန္သြားလည္း ထြက္လာတာ အရင္းေတာင္ မေက်ေသးဘူး။ ျပန္ရမယ္ဆိုရင္ ကိုယ့္ဘက္က အရံႈးခ်ည္းဘဲ။ ဟိုေရာက္ရင္ လည္း ဟိုမွာက တစ္လ ေလး၊ ငါးေသာင္းေလာက္နဲ႔ ရန္ကုန္မွာဆို သြားလာတဲ့ စရိတ္နဲ႔ ဘာမွ လုပ္လို႔မရဘူး။ ဗမာျပည္ကိုေတာ့ မျပန္ခ်င္ဘူး။ ဘာဆက္လုပ္မလဲ တစ္ခုခုေတာ့ စဥ္းစားေနတုန္း။"
"ၿပီးခဲ့တဲ့ ညကတင္ ဒီမွာ ေအာ္ပရာစီ (operation) ၀င္သြားတယ္။ ဆိုင္ေတြထဲမွာ အလုပ္လုပ္တဲ့ သူေတြကို ၀င္ဆြဲတာ။ က်ေနာ့္ အခန္းမွာေနေနတဲ့ ေကာင္ေလး သံုးေယာက္ပါသြားတယ္။ က်ေနာ္ကေတာ့ လြတ္သြားတယ္။ အခုသူတို႔ကို ရဲစခန္းမွာ တျခားသူေတြနဲ႔ အတူခ်ဳပ္ထားတယ္။ သူတို႔ကေတာ့ ယူအင္န္ ကဒ္ ကိုင္ထားတယ္။ ဒါေပမယ့္ ယူအင္န္ က လိုက္လည္း ရဲက ျပန္မလႊတ္ဘူး။ မေလး အစိုးရ နဲ႔ ယူအင္န္ နဲ႔က အေစးမကပ္ဘူး။ အခု အဖမ္းခံထားရတဲ့သူေတြကို ေထာင္ထဲကို ထည့္မွာ။ သူတို႔ကို မေလး- ထိုင္းနယ္စပ္ကို သြားပစ္ေတာ့မွ က်ေနာ္တို႔ ပိုက္ဆံေတြ စုေပါင္းၿပီး ပြဲစားကို ပိုက္ဆံေပးၿပီး၊ သူတို႔ကို သြားေခၚခိုင္းရမွာ။ ျဖစ္ခ်င္ေတာ့ အလုပ္မေကာင္းတဲ့ အခ်ိန္က်မွ ဒီလိုျဖစ္ေတာ့၊ က်ေနာ္တို႔လည္း ပိုက္ဆံသိပ္မလိုက္ႏုိင္ဘူးေပါ့။ ဒါေပမယ့္ တစ္ခုခုေတာ့ လုပ္ရမွာေပါ့။"
"က်ေနာ္တို႔ ခါတိုင္းလို ၿမိဳ႕ထဲေတာင္ သိပ္မသြားရဲေတာ့ဘူး။ ဘာျဖစ္လို႔လဲဆိုေတာ့ အရင္ကဆို လမ္းမွာ ကားေတြကို ပိတ္ၿပီး ဖမ္းေနတယ္လို႔ ၾကားရင္၊ က်ေနာ္တို႔က ရထားစီးသြားတာကိုး။ အခုဆို ဟိုတစ္ေလာက ရထားဘူးတာေတြကေန RELA ေတြေရာ၊ တစ္ျခား အာဏာပိုင္ေတြပါ တက္လာၿပီး ရထားေပၚမွာ ရွိသမွ်လူေတြကို မွတ္ပံုတင္လိုက္စစ္တယ္။ အေထာက္အထားတစ္ခုခု မျပႏုိင္တဲ့သူေတြကို ေနာက္ဘူတာ ေရာက္ရင္ အကုန္ဆင္းခိုင္းၿပီး ဘူတာနားမွာ အသင့္ ခ်ထားတဲ့ ထရပ္ကားေတြနဲ႔ ေခၚသြားတာ။ အမ်ားႀကီးဘဲ။ ဘယ္လို ေရွာင္သြားသြား မလြတ္ေတာ့ဘူး။"
အဲဒါေတြကေတာ့ မေလးမွာ ရွိတဲ့ ဗမာ အလုပ္သမားေတြရဲ႕ အေျခအေနနဲ႔ ပက္သက္ၿပီးေတာ့ အလုပ္သမား တစ္ခ်ိဳ႕ကို ဆက္သြယ္ ေမးျမန္းထားတာျဖစ္ပါတယ္။ မေလးႏုိင္ငံမွာ အလုပ္လုပ္ေနၾကတဲ့ ျမန္မာအလုပ္သမား ေျခာက္သိန္းေက်ာ္ အနက္ ထက္၀က္နီးပါးဟာ တရားမ၀င္ အလုပ္လုပ္ကိုင္ ေနၾကသူေတြ ျဖစ္ပါတယ္။ အခုလို စီးပြားေရးအႀကပ္အတည္း ရင္ဆိုင္ေနရခ်ိန္မွာ အလုပ္ရွင္ေတြဘက္က စာနာမႈနဲ႔ အလုပ္ခန္႔တာမ်ိဳးေတြ ရွိေပမယ့္၊ မေလးအစိုးရရဲ႕ တရားမ၀င္အလုပ္သမားေတြကို အလုပ္ေပးတာကို ကန္႔ကြက္မႈေတြ လုပ္လာ တာေၾကာင့္ ဘယ္သူမွ အလုပ္မခန္႔ရဲပါဘူး။ သို႔ေသာ္ျမန္မာအလုပ္သမားမ်ားအေနႏွင့္ ငါးေယာက္စုၿပီး ေနထိုင္တဲ့ အုပ္စုမွ ႏွစ္ေယာက္က အလုပ္မရွိလွ်င္ က်န္တဲ့ သံုးေယာက္မွာရွိတဲ့ ၀င္ေငြေလးနဲ႔ မွ်တၿပီး စားေသာက္ ၾကတာေၾကာင့္ တစ္ျခားႏုိင္ငံသားေတြႏွင့္ စာလွ်င္ ေတာ္ေသးသည္ဟု ဆိုရမည္။ တစ္ျခား ႏုိင္ငံသားေတြ ႏွင့္ စာလွ်င္ ျမန္မာလူမ်ိဳး အခ်င္းခ်င္း ရိုင္းပင္းကူညီသည့္ စိတ္ဓာတ္ေၾကာင့္ အေရးႀကံဳလွ်င္၊ ဒုကၡကို မွ်ေ၀ခံစားၾကတာလည္း ရွိသည္။
တစ္ျခားႏုိင္ငံသားမ်ားထက္ ဆိုးသည့္အခ်က္က ျမန္မာႏုိင္ငံသားမ်ား ျမန္မာျပည္ကို ျပန္သြားလွ်င္ အေျခအေန က ႏူရာ၀ဲစြဲ၊ လဲရာသူခိုးေထာင္း သလိုျဖစ္မည္။ ျပန္လွ်င္လည္း ဒုကၡ၊ မျပန္ဘဲ ေနလွ်င္လည္း၊ အဖမ္းအဆီး ေတြၾကားက အလုပ္လုပ္ေနၾကရ။ မေလးရွားမွာ တရားမ၀င္ အလုပ္လုပ္ရသည္က ေထာင္ ႏႈတ္ခမ္း၀ မွာ အလုပ္လုပ္ေနၾကသည့္ အေျခအေန။ တစ္ခ်ိဳ႕ကလည္း ျမန္မာျပည္ က ေအးဂ်င့္ အဆက္အသြယ္ ႏွင့္ ထြက္လာတာ တစ္လဘဲရွိေသးေၾကာင္း၊ ဒီေရာက္ေတာ့မွ အလုပ္ရွင္က အလုပ္မေပး ႏိုင္ေတာ့၍ တစ္လအတြင္း over-stayed ျဖစ္သြားေၾကာင္း၊ ထိုအခါ ေအးဂ်င့္ကို ဆက္သြယ္ေတာ့လည္း၊ ေအးဂ်င့္က ဖုန္းမကိုင္ေၾကာင္း၊ မေလးရွားကို ေရာက္ေရာက္ခ်င္းပင္ အို (overstayed) သြားေၾကာင္း ေျပာပါသည္။